آلکسی تایمیا چیست؟ آلکسی تایمیا در دسته اختلالات شخصیتی است که فرد نمی‌تواند هیجانات خود را کنترل کند و عکس العمل نامناسبی نشان میدهند. آیا تاکنون با افرادی مواجه شده‌اید که انگاری هیچ احساسی ندارند؟ شاید در ظاهر این‌گونه به نظر بیاید که این افراد سرد و بی‌احساس هستند، اما واقعیت این است که آن‌ها از بیماری به نام آلکسی تایمیا رنج می‌برند. این افراد گاهی اوقات در بروز احساسات یا شناسایی احساسات خود مشکل دارند و نمی‌توانند در موقعیتهای مختلف زندگی، عکس‌العمل‌های عاطفی مناسبی نشان دهند.
از هر 10 نفر یک نفر ممکن است به اختلال آلکسی تایمیا مبتلا باشد. در ادامه این مطلب از سایت دکتر کربلایی با ما همراه باشید تا نگاهی گذرا به علائم، علل و درمان‌های بیماری ناتوانی در ابراز هیجان، داشته باشیم.
آلکسی تایمیا چگونه بروز می‌یابد؟
آلکسی تایمیا اصطلاحی گسترده است که به توصیف مشکلات مرتبط با احساس و ابراز عواطف، اشاره دارد. آلکسی تایمیا اصطلاحی یونانی است که اولین‌بار در نظریه‌های روانشناسی فروید مورد استفاده قرار گرفته است. افرادی که به این اختلال دچار هستند شاید از دیدگاه خودشان ازنظر بروز احساسات مشکلی نداشته باشند، اما معمولاً این‌گونه افراد به‌اندازه همسالان خود احساسات قوی ندارند و ممکن است در ابراز احساس همدلی دچار مشکل شوند.
علائم بارز و ویژگیهای اصلی مشکلات تنظیم هیجانات
ازآنجاییکه مشکلات تنظیم هیجانی معمولاً با کمبود احساسات مشخص میشود، تشخیص علائم بیماری روانی بیاحساسی معمولاً دشوار است. اما غالباً کسانی که به این مشکل مبتلا میشوند در موقعیتهای اجتماعی اختلالاتی ازجمله خشم، گیجی، ناتوانی در خواندن حالتهای چهره افراد، درد و ناراحتی، احساس پوچی، افزایش ضربان قلب، کمبود محبت و اضطراب و ترس ناگهانی را تجربه میکنند.
کلینیک دکتر علی کربلایی از بهترین مراکز نوروتراپی در تهران است.
چنین فردی ممکن است در تفسیر تغییرات بدنی، تحت عنوان پاسخ‌های احساسی بدن مشکل داشته باشد؛ به‌عنوان‌مثال ممکن است نداند که تپش قلب او در اثر هیجان یا ترس است.
دلایل بروز بیماری روانی بیاحساسی
بروز آلکسی تایمیا در برخی موارد ریشه ژنتیکی دارد. در پاره‌ای از موارد نیز این مسئله در اثر آسیب‌دیدگی بخش اینسولا مغز بروز می‌کند؛ زیرا این ناحیه از مغز نقش مهمی در مهارت‌های اجتماعی، همدلی و ابراز احساسات دارد. گفته میشود که نارسایی هیجانی با اوتیسم ارتباط دارد؛ به‌عبارت‌دیگر، عدم بروز احساس همدلی در بیماران اوتیسمی به دلیل آلکسی تایمیا است، نه خود بیماری اوتیسم.
افسردگی نیز نقش زیادی در بروز این مسئله بازی می‌کند. تحقیقات مختلف نشان میدهند که بین 32 تا 51% افراد مبتلا به افسردگی، ناتوانی در ابراز هیجان را تجربه میکنند. آسیب احتمالی مغزی در دوران کودکی و بیماری‌هایی چون آلزایمر، صرع، پارکینسون، دیستونی، هانتینگتون و سکته مغزی نیز ممکن است در بروز این اختلال نقش داشته باشند.
دو نوع شایع اختلال الکسی تایمیا
به‌طورکلی اختلال الکسی تایمیا به دو نوع تقسیم میشود: وضعیتی و شخصیتی که در ادامه توضیح مختصری از هرکدام را می‌خوانیم:
الکسی تایمیا وضعیتی
الکسی تایمیا وضعیتی معمولاً علت خاصی دارد و یک اختلال موقتی به شمار می‌آید. علت این اختلال معمولاً یک سانحه یا رویداد هولناک است. به‌عنوان‌مثال فرد ممکن است پس از یک حادثه رانندگی شدید به آلکسی تایمیا وضعیتی دچار شود.
الکسی تایمیا شخصیتی
الکسی تایمیا شخصیتی جزئی از ویژگی ذاتی شخصیت فرد است و یک اختلال دائمی است. این مشکل معمولاً ناشی از اتفاقاتی است که در دوران کودکی برای فرد پیش می‌آیند؛ به‌عنوان‌مثال سوء‌استفاده از فرد در دوران کودکی یکی از دلایل بروز این اختلال است.
درمان‌های مؤثر نارسایی هیجانی
معمولاً درمان این اختلال به وضعیت فرد بستگی دارد. روانپزشک خوب در تهران برای درمان در ابتدا با بیمار صحبت می‌کند، سپس بر اساس نتایج آزمون‌های روان‌شناختی، مناسب‌ترین روش را برای درمان فرد انتخاب می‌کند. غالباً از روش‌های زیر در درمان بیماری آلکسی تایمیا استفاده میشود:
شرکت در گروه‌درمانی‌های اختلال نارسایی هیجانی
نتایج مطالعات مختلفی نشان داده‌اند که شرکت در گروه‌درمانی‌ها به دلیل فعال‌سازی رفتار گروهی افراد، تأثیر زیادی بر افزایش کیفیت زندگی و کاهش علائم مرتبط با این اختلال خواهد داشت. ازآنجاییکه شرکت‌کنندگان در این گروه‌ها هرکدام به‌نوعی از ناتوانی در ابراز هیجان رنج می‌برند، قرار گرفتن آن‌ها در کنار هم نقش زیادی در افزایش حس همدلی در آن‌ها خواهد داشت.
یادداشت‌برداری روزانه برای کنترل اختلال آلکسی تایمیا
نتایج یک مطالعه نشان داده است که یادداشت‌برداری روزانه و نوشتن تمام احساسات و رویدادهایی که فرد در طول روز تجربه می‌کند، می‌تواند تأثیر مفیدی بر عواطف و احساسات فرد داشته باشد. نتایج این مطالعه مشخصاً تأثیر مثبت این کار را بر روی نحوه ابراز احساسات فرد ثابت کرده‌اند.
درمان مبتنی بر مهارت برای نارسایی هیجانی
هدف از روش درمان مبتنی بر مهارت، کاهش افکار منفی و رفتارهای مشکل‌ساز فرد است. در این روش بیماران آلکسی تایمیا با یادگیری مهارت‌های انطباقی، بهتر می‌توانند خود را با موقعیتهای احساسی مختلف تطبیق دهند؛ به همین دلیل این روش درمانی تا حد زیادی به بروز احساسات و هیجانات فرد کمک می‌کند.
درمان آلکسی تایمیا با انجام فعالیت‌های هنری خلاقانه
مطالعات بی‌شماری مشخصاً به نقش انجام فعالیت‌های هنری خلاقانه در کنترل آلکسی تایمیا پرداخته‌اند. نتایج یکی از این مطالعات که بر روی بیمارانی صورت گرفته که شدیداً نارسائی هیجانی داشته‌اند، نشان داده که انجام فعالیت‌های هنری نقش بسزایی در کنترل علائم و درمان آن دارد؛ ازاین‌رو یکی از روش‌های مؤثر برای درمان بیماری آلکسی تایمیا محسوب میشود.
جمع‌بندی
همان‌طور که گفتیم حدود 10% از افراد جامعه به درجاتی از آلکسی تایمیا دچار هستند. همین‌الان ممکن است من و شما علائم این اختلال را داشته باشیم یا اینکه به یکی یا چند نفر از اطرافیانمان در این زمینه مشکوک شده باشیم.
بیماری روانی بیاحساسی یا آلکسی تایمیا، به‌شدت بر کیفیت زندگی فرد و رابط اجتماعی و عاطفی او تأثیر می‌گذارد. بیاحساسی، ریشه بسیاری از مشکلات خانوادگی و ارتباطی است که می‌تواند حتی موقعیت شغلی و اجتماعی فرد را تحت تأثیر قرار دهد. ازاین‌رو، تشخیص به‌موقع و درمان آن اهمیت بسیار زیادی دارد؛ زیرا متأسفانه تعلل در درمان این بیماری، گاهی اوقات باعث فروپاشی خانواده‌ها میشود. در این‌گونه مواقع مراجعه به یک کلینیک روانشناسی متخصص مانند کلینیک دکتر کربلایی و مشاوره با روانشناسان و متخصصان این مجموعه می‌تواند مانع از فروپاشی یک خانواده یا روح و روان یک فرد شود.
