کمر درد شکایت بسیار شایعی است؛ به شکلی که از هر ۱۰ نفر، ۸ نفر در دوره‌ای از زندگی خود آن را تجربه می‌کند. کمردرد می‌تواند در اثر بیماری‌های مختلفی ایجاد شود، اما معمولاً، علت کمر درد موارد زیر است:
- آسیب به رباط‌ها و ماهیچه‌ها
- بیماری‌های دیسک بین مهره‌ای
- آسیب به اعصاب
- آسیب به مهره‌ها
- بیماری‌ها و مشکلات اندام‌های مجاور مانند کلیه‌ها
همچنین، کمردرد می‌تواند ناشی از وارد شدن آسیب به کمر، یا بیماری‌های مختلفی مانند آرتریت‌ها و دیسک کمر باشد. انواع آن هم در هر سنی دیده می‌شود، اما بروز آن در سنین بالاتر بیشتر است. اگر به دنبال کسب اطلاعات بیشتر درباره دیسک کمر هستید مقاله دیسک کمر چیست؟ دکتر کربلایی را مطالعه کنید.یا در صورت نیاز فوری به، دکتر دیسک کمر مراجعه کنید.
تجربه آن نیز د در بیماران مختلف متفاوت است و به علت درد بستگی دارد. برخی از افراد آن را به شکل دردی تیر کشنده و تیز توصیف می‌کنند؛ برخی از بیماران هم آن را به شکل احساس گرفتگی و اسپاسم عضلانی که چرخیدن و حرکت کردن را مشکل می‌کند، توصیف می‌کنند. برخی از علل کمردرد، می‌توانند باعث سیاتیکا يا همان درد تیر کشنده تا پاها شوند(sciatica)
لازم به ذکر است بیان کنیم، کمردرد می‌تواند از نظر جسمی و روحی شما را تحت تأثیر قرار دهد، و شما را از رفتن به سر کار یا انجام کارهای ضروری باز دارد. با این حال باید بدانید که علت کمر درد در بیشتر موارد، بیماری جدی و نگران کننده‌ای نیست، و در اغلب مواقع استراحت کردن و درمان‌های خانگی تنها کاری است که باید برای درمان خود انجام دهید.
مهم‌ترین دلایل کمر درد چیست؟
در اغلب موارد نمی‌توان علت کمردرد را به طور دقیق مشخص کرد. اما نباید نگران باشید، زیرا در بیشتر موارد این کمر دردها ناشی از مشکل جدی و مهمی نیستند.
از مهم‌ترین دلایل کمردرد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
کشیدگی عضلات و تاندون‌ها: بلند کردن اجسام سنگین یا انجام حرکات ناگهانی، می‌تواند باعث تحت‌فشار قرارگرفتن عضلات و رباط‌های ستون فقرات شود. ممکن است پس از ورزش کردن یا فعالیت شدید هم دچار کشیدگی عضلانی شوید. کشیدگی عضلات و تاندون‌ها، یکی از دلایل اصلی کمر درد در سنین مختلف است. اغلب علت کمر درد در مردان به خاطر بلند کردن اشتباه اجسام سنگین است، كه البته ميتواند مشكلات ديسك را هم به همراه داشته باشد.
بیرون‌زدگی و فتق دیسک بین مهره‌ای: دیسک‌ها بالشتک‌های کوچکی هستند که بین مهره‌ها قرار دارند. در صورتی که لایه بیرونی دیسک بین مهره‌ای، در اثر عواملی مانند افزایش سن ضعیف شود، هسته ژله‌ای دیسک به سمت بیرون حرکت کرده و باعث بیرون‌زدگی، فتق و پاره شدن دیسک بین مهره‌ای می‌شود. فشار وارد شده به اعصاب در نتیجه این اتفاق، باعث کمردرد می‌شود.
آرتریت يا آرتروز: یکی از محل‌هایی که در نتیجه استئوآرتریت درگیر می‌شود، ستون فقرات کمری است. آرتریت در مواردی می‌تواند باعث تنگی کانال نخاعی، و عوارض ناشی از آن مانند درد کمر شود.
استئوپروز: استئوپروز به معنای کاهش تراکم استخوانی است. با افزایش سن به تدریج استخوان‌ها ضعیف‌تر شده و نسبت به ضربه و شکستگی‌ها آسیب‌پذیرتر می‌شوند. استئوپروز می‌تواند باعث شکستگی‌های دردناک در مهره‌ها شود.
حوادث مختلف و وارد شدن ضربه: تصادفات رانندگی، سقوط و وارد شدن ضربه به کمر، می‌تواند باعث آسیب به ساختارهای مختلف ستون فقرات، و کمردرد شود.
علل عاطفی و احساسی: استرس شدید می‌تواند باعث اسپاسم عضلات کمر و کمردرد شود. افسردگی و اضطراب هم می‌توانند باعث تشدید کمردرد شوند. گاهی علت کمر درد در زنان همین فشارهای عصبی و افسردگی است.
علت کمردرد تنها محدود به بیماری‌ها و مشکلات ستون فقرات نیست، در مواردی مشکلات و بیماری‌های ارگان‌های اطراف هم می‌توانند علت درد در ناحیه کمر باشند. برای مثال می‌توان به سنگ کلیه و سایر مشکلات و بیماری‌های کلیوی اشاره کرد.
گاهی علت آن نیز بیماری‌ها و مشکلات نادرتری است:
- لغزش یکی از مهره‌ها از جای خود که با نام اسپوندیلولیستزیس شناخته می‌شود.
- از دست رفتن عملکرد عصبی در قسمت تحتانی نخاع که سندرم دم اسب نامیده می‌شود. البته اين مشكل بیماری یک اورژانس پزشکی است و نياز به جراحی اورژانسی دارد.
- عفونت‌های قارچی و باکتریایی، مانند سل ستون فقرات
- و تومورها….
چگونگی تشخیص علت اصلی کمر درد
همان‌طور که گفتیم، علت کمر درد در بیشتر موارد مشکل جدی و مهمی نیست. بیشتر کمر دردها پس از چند روز استراحت و مراعات کردن بهبود پیدا می‌کنند. با این حال، اگر درد بیشتر از معمول (حدود ٢-٤ هفته)طول کشید یا کمردرد بسیار شدیدی دارید، باید علت اصلی آن مشخص شود؛ شاید بیماری و مشکل جدی پشت آن باشد. پزشک می‌تواند با شرح‌حال و معاینه فیزیکی و انجام آزمایشات لازم، علت اصلی درد کمر را مشخص کند.
در بیشتر موارد شرح‌حال و معاینه فیزیکی تنها چیزی است که برای تشخیص علت کمردرد موردنیاز است. پزشک در طول معاینه فیزیکی، موارد زیر را بررسی می‌کند:
- توانایی ایستادن و راه‌رفتن
- دامنه حرکتی ستون فقرات
- رفلکس‌ها
- قدرت پاها
- اختلالات حسی در پاها
پزشک برای تأیید تشخیص یا درصورتی که مشکوک به بیماری جدی باشد، از آزمایشات زیر کمک می‌گیرد:
- آزمایش خون و ادرار برای بررسی مشکلات زمینه‌ای
- رادیوگرافی از ستون فقرات، برای بررسی وجود شکستگی‌های احتمالی
- سی تی اسکن یا اسکن MRI برای ارزیابی دیسک‌ها، عضلات، رباط‌ها، اعصاب و عروق خونی
- اسکن استخوان برای بررسی ناهنجاری‌های بافت استخوانی
- الکترومیوگرافی (EMG) برای بررسی سیگنال‌های عصبی
آیا کمر درد انواع مختلفی دارد؟
انواع کمر درد را می‌توان بر اساس مدت زمانی که از بروز آن‌ها می‌گذرد در سه دسته زیر تقسیم‌بندی کرد:
کمردرد حاد: به کمر دردهایی که از یک روز تا ۴ هفته طول می‌کشند، کمردرد حاد می‌گویند. علت آن را هم می‌توان اغلب به یک حادثه یا رویداد خاص ربط داد. برای مثال ممکن است کشیدگی عضلانی ناشی از بلند کردن یک جسم سنگین عامل آن باشد.
کمردرد تحت حاد: به کمر دردی که بین ۴ تا ۱۲ هفته طول می‌کشد، کمردرد تحت حاد می‌گویند. این دسته از کمر دردها نیاز به بررسی توسط پزشک دارند.
کمردرد مزمن: کمر درد مزمن بیشتر از ۱۲ هفته طول می‌کشد. گاهی علت کمر دردهای مزمن، بیماری جدی و ناتوان کننده است، به همین دلیل نباید آن را نادیده گرفت.
کمر دردها را بسته به علت آن، می‌توان به دو دسته کمر دردهای التهابی و کمر دردهای مکانیکال تقسیم کرد:
کمر دردها مکانیکال: این کمر دردها با استراحت بهتر شده و با فعالیت بدتر می‌شوند. در کمر دردهای مکانیکال، سفتی صبحگاهی دیده نمی‌شود و شایع‌تر از کمر دردهای التهابی هستند. علت آن هم اغلب کشیدگی عضلات و رباط‌ها است.
کمر دردهای التهابی: این کمر دردها اغلب مزمن هستند و در سنین زیر ۴۵ سال شیوع بیشتری دارند. کمر دردهای التهابی با استراحت کردن بهتر نمی‌شوند، در مقابل با فعالیت کردن شدت درد کاهش پیدا می‌کند. سفتی صبحگاهی که بیشتر از ۳۰ دقیقه طول می‌کشد، در این کمر دردها دیده می‌شود. همچنین، شب‌ها شدیدتر هستند و حتی می‌توانند بیمار را از خواب بیدار کنند. و نياز به بررسی توسط روماتولوژيست دارند.
چه روش‌هایی برای درمان کمر درد کاربرد دارد؟
کمردرد در بیشتر مواقع نیاز به درمان خاصی به جز استراحت کردن ندارد اما در مواردی نیاز به درمان‌های پزشکی و حتی جراحی است. درمان کمر درد تا حد زیادی به علت ایجاد آن بستگی دارد، پزشک بر اساس علت و شرایط شما، بهترین روش درمان را به شما پیشنهاد می‌کند.
روش‌های بدون جراحی و غیر تهاجمی
در ادامه با روش‌های درمانی کمردرد را توضیح می‌دهیم:
درمان‌های خانگی
استفاده از کمپرس گرم و کیسه یخ در محل درد، می‌تواند به کاهش احساس درد کمک کند. استفاده از داروهای مسکن بدون نسخه، مانند ایبوپروفن و سایر داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) هم می‌توانند به کاهش التهاب و درد کمک کنند. استراحت کردن در بیشتر موارد درمان اصلی کمردرد است؛ اما نباید بی‌حرکتی طولانی شود، زیرا خود می‌تواند باعث اسپاسم عضلات و ضعف عضلانی شود.
داروهای تجویزی
پزشک NSAIDهای تجویزی و ساير داروها را هنگامی که کمر درد به داروهای مسکن بدون نسخه پاسخ مناسبی نشان ندهد، تجویز می‌کند. شل کننده‌های عضلانی و ضد افسردگی‌های سه حلقه‌ای هم ممکن است تجویز شوند.
فیزیوتراپی
در فیزیوتراپی از امواج اولتراسوند، تحریک الکتریکی و گرما برای بهبود کمردرد کمک گرفته می‌شود. با کاهش درد، فیزیوتراپ تمرین‌هایی را به شما می‌دهد که به قدرت و انعطاف‌پذیری عضلات کمر و شکم شما کمک می‌کند. همچنین فیزیوتراپ تکنیک‌هایی را برای اصلاح وضعیت بدن به شما می‌آموزد. رعایت این تکنیک‌ها می‌تواند از عود مجدد کمردرد در آینده پیشگیری کند.
روان درمانی شناختی رفتاری (CBT)
این روش درمانی می‌تواند با تغییر شیوه تفکر و آموزش راه‌هایی برای داشتن تفکر مثبت، به درمان کمر درد مزمن کمک کند. تحقیقات نشان داده‌اند که بیماران پس از CBT تمایل بیشتری به فعال ماندن نشان می‌دهند، در نتیجه خطر بازگشت و عود کمردرد در آن‌ها کمتر می‌شود.
تزریق يا بلوك عصبی
تزریق مستقیم کورتیکواستروئیدها به فضای اپیدورال، هنگامی انجام می‌شود که داروها و سایر روش‌ها در کاهش درد بیمار مؤثر نباشند. کورتیکواستروئیدها داروهای ضدالتهاب قوی هستند که می‌توانند به کاهش التهاب در فضای اطراف ریشه‌های عصبی کمک کنند.
روش‌های درمانی با جراحی
پزشک جراحی را هنگامی پیشنهاد می‌کند که سایر درمان‌ها تأثیری بر کاهش کمردرد نداشته باشند. اگر علت کمر درد بیرون‌زدگی دیسک بین مهره‌ای، یا تنگی کانال نخاعی باشد، ممکن است فشار وارد شده بر اعصاب، باعث عوارضی مانند ضعف عضلانی و اشکال در عملکرد مثانه و روده شود. در این موارد نیز پزشک درمان جراحی را پیشنهاد می‌کند. جراح، بسته به علت کمردرد، و شرایط پزشکی شما، یکی از روش‌های جراحی باز و یا بسته را به شما پیشنهاد می‌کند.
جراحی‌های باز و تهاجمی
جراحی‌های باز و تهاجمی روش‌های قدیمی‌تری نسبت به جراحی‌های بسته و کمتر تهاجمی هستند. در این روش‌ها نیاز به برش‌های بزرگ‌تر و حذف بافت و عضلات است.
از روش‌های جراحی که برای درمان کمردرد استفاده می‌شود، می‌توان موارد زیر را نام برد:
فیوژن: در این روش دو مهره مجاور به هم دیگر متصل شده، و بین آن‌ها پیوند استخوانی برقرار می‌شود. مهره‌ها با کمک صفحات فلزی و پیچ به هم جوش می‌خورند. عارضه اصلی این روش جراحی، افزایش خطر بروز آرتریت در مهره‌های مجاور است.
دیسک مصنوعی: در این روش، یک دیسک مصنوعی جایگزین دیسک آسیب‌دیده می‌شود.
ديسككتومی: در این روش تمام یا بخشی از دیسک که باعث فشار بر اعصاب مجاور خود شده است، به روش جراحی برداشته می‌شود.
حذف بخشی از مهره يا لامينكتومی: در مواردی لازم است تا بخشی از مهره به روش جراحی حذف شود، تا فشار بر اعصاب مجاور آن کاهش پیدا کند.
بسته به علت کمر درد، یکی از این روش‌های جراحی برای شما انجام می‌شود.
جراحی بسته و کمتر تهاجمی
در این نوع جراحی‌ها از سوزن باريك و امواج ليزر استفاده ميشود.گاهی هم از تزريق ازوت، بلوك عصب و يا از ديسكوژل استفاده ميشود كه بستگی به نظر پزشك فوق تخصص درد دارد؛جراحی‌های بسته و کمتر تهاجمی، آسيبی به ماهیچه‌ها و بافت‌های مجاور نمي‌رسد و در نتیجه می‌تواند باعث بهبودی سریع‌تر بیمار و درد و عارضه کمتر پس از جراحی شود.همچنين عوارض بعد از عمل های باز در سال های اينده بيمار را اذيت نمی‌كنند و قابل تكرار در صورت عود بيماری هستند.
در ضمن بدون نياز به بيهوشی و بدون برش جراحی انجام می‌شوند كه باعث رضايت بسياری از بيماران خواهد بود.
روش‌های پیشگیری از ایجاد کمر دردهای مزمن
می‌توانید از روش‌های زیر برای پیشگیری از ابتلا به کمر دردهای مزمن یا عود آن‌ها کمک بگیرید:
ورزش کردن: ورزش کردن می‌تواند با تقویت عضلات پشت و شکم، به پیشگیری از کمردرد کمک کند. بهتر است پیش از شروع هر ورزشی با پزشک مشورت کنید تا از مفید بودن و بی‌خطر بودن آن مطمئن شوید.
رژیم غذایی: مطمئن شوید که کلسیم و ویتامین D کافی در رژیم غذایی شما وجود دارد. این ریزمغذی‌ها می‌توانند در سلامت استخوان‌ها و ماهیچه‌ها و حفظ وزن مناسب موثر باشند.
ترک سیگار: تحقیقات نشان داده‌اند که افراد سیگاری نسبت به افرادی که سیگار نمی‌کشند، بیشتر دچار کمردرد می‌شوند.
وضعیت بدن: صاف نشستن و صاف ایستادن، و استفاده از صندلی مناسب در هنگام کار می‌تواند به پیشگیری از کمردرد کمک کند.
وزن مناسب: داشتن وزن مناسب با کاهش فشار بر ستون مهره‌ها، می‌تواند در پیشگیری از کمردرد مؤثر باشد.
جمع‌بندی
کمردرد شکایت بسیار شایعی است که تقریباً همه ما در دوره‌ای از زندگی درگیر آن بوده‌ایم. علت آن هم در بیشتر موارد، کشیدگی‌های عضلانی و مسائل خوش‌خیم این‌چنینی است. این‌گونه کمر دردها اغلب با استراحت و درمان‌های خانگی بهبود می‌یابند. اما اگر کمردرد شما شدید است و با این درمان‌ها بهتر نمی‌شود یا بیشتر از حد معمول طول کشیده است، باید به پزشك درد مراجعه کنید. پزشک با تشخیص علت کمر درد، می‌تواند بهترین روش درمان را به شما پیشنهاد کند.
در كلينيك دكتر كربلايی؛ خانم دكتر ظفرقندی، فوق تخصص درد، به كاهش كمردرد شما پس از معاينه و تشخيص كمك مي‌كنند و مداخلات زير همگی قابل انجام هستند:
- تزريق گاز ازون ozone therapy
- بلوك عصبی و تزريق اپيدورال
- ليزر ديسك يا pldd
- تزريق ديسكوژل
